Hoe hard iets klinkt – de geluidsdruk (audio level, sound pressure level of SPL) – wordt gemeten in decibels. Een decibel is te omschrijven als het allerkleinste volumeverschil dat mensen kunnen waarnemen. Een volumeverschil van drie decibel (3 dB) hoor je als ietsje harder. Als het volume 10 dB omhooggaat, ervaar je dat als twee keer zo luid.
Dubbel zoveel
Anders dan meters of euro’s kan je decibels niet zomaar bij elkaar optellen. Om een geluid 3 dB luider te laten klinken – een beetje, dus – heb je twee keer zoveel energie nodig, ofwel twee keer zoveel vermogen. Daarom klinkt een 50 watt versterker dus niet meer dan 3 dB luider dan dezelfde versterker met 25 watt.
Akoestische gitaren
Een ander voorbeeld. Een akoestische gitaar produceert 80 dB. Met twee gitaren heb je twee keer zoveel energie, dus dan hoor je 83 dB. Met vier gitaren komt er weer 3dB bij, en met acht nog eens 3 dB, enzovoort. Als je even zo doorrekent, zie je dat je niet minder dan 1224 gitaren nodig hebt om het volume van een rockband te produceren…
Verzwakking
Die truc met al die gitaristen lukt in werkelijkheid natuurlijk niet: de gitaristen die het verst weg zitten, zijn nauwelijks nog te horen. De geluidsdruk neemt snel af als de afstand groter wordt: iemand die twee keer zo ver weg staat, hoort al snel 6 dB minder. Dat verklaart meteen waarom er PA’s zijn met een vermogen van meer dan 200.000 watt: de mensen achter in het stadion willen ook iets horen.
INSTRUMENTKABELS
Instrumentkabels zijn er in lengtes van een centimeter of vijftien tot tien meter. De kortste kabels worden gebruikt om effectpedaaltjes door te lussen. Kabels met een haakse jackplug nemen daarbij minder ruimte in beslag.
Te lang
Een lange kabel kan het geluid van je (bas)gitaar doffer, onduidelijker en minder dynamisch maken. Dat effect wordt nog sterker als de kabel een hoge elektrische capaciteit (capacitance) heeft. Goede kabels hebben een lage capaciteit (van rond de 80 pF/m of lager, als je van cijfers houdt). Tip: sommige gitaristen houden van het ‘verslechterende’ effect van een superlange kabel. Jimi Hendrix was er een van. Nog een tip: bij keyboards, synths en andere instrumenten met een lage impedantie geven langere kabels geen signaalverlies, maar ze zijn wel storingsgevoelig.
Afscherming
Instrumentkabels vervoeren zwakke, ongebalanceerde signalen, waarbij makkelijk allerlei soorten storing opgepikt worden. Hoe langer de kabel, des te groter de kans op dat soort bijgeluiden. Een goede kabel heeft een betere afscherming die stoorsignalen tegengaat.
Draadloos of DI
Gebruik je meer dan zes meter kabel (totale kabellengte tussen instrument en versterker) en heb je vaak last van storing, denk dan eens aan een draadloos systeem, of gebruik een DI-box die het signaal laagohmig en gebalanceerd maakt, zodat storing onderdrukt wordt.
Kraak
Als je een kabel flink beweegt, hoor je soms een krakend of knetterend geluid. Goede kabels hebben speciale laagjes om dit geluid (triboelectric impact noise) te onderdrukken.
Pijltjes
Bij sommige instrumentkabels staan er pijltjes op de mantel om aan te geven in welke richting het signaal moet lopen. Sluit je zo’n kabel andersom aan (pijltjes richting output), dan kan de afscherming minder effectief zijn. Een klankverschil is er niet.
Baskabels
Er zijn speciale baskabels die voor meer dynamiek en betere respons in het laag zouden zorgen. Het minste wat je kan doen, is ze uitproberen.
MEER WETEN?
Meer weten over versterkers, effecten, microfoon en kabels, of over wattages, inserts, impedanties, loops en andere ‘technische’ zaken zonder dat het ook maar ergens te technisch wordt? Lees Tipboek Versterkers en effecten!
TIPCODES
Elk Tipboek dat in of na 2001 verscheen bevat 20 of meer Tipcodes. Deze unieke codes geven op www.tipbook.com toegang tot korte filmpjes en audiotracks waarmee je ook kan horen waar je in de Tipboeken over leest. En voorbeeld vind je op de website!
TIPBOEK VERSTERKERS EN EFFECTEN – INHOUD
Als je nog nooit versterkers of effecten gebruikte, lees dan zeker de eerste drie hoofdstukken van dit Tipboek even door. Hoofdstukken 4 en 5 bieden informatie die voor alle apparatuur geldt. Daarna volgt een aantal hoofdstukken over specifieke versterkers. De hoofdstukken over effecten zijn weer voor iedereen bedoeld, net als de aanvullende hoofdstukken over microfoons en pickups, kabels en draadloze systemen, en onderhoud.
HOOFDSTUK 1. VERSTERKERS EN EFFECTEN?
Wat doe je ermee en wie gebruiken ze vooral?
HOOFDSTUK 2. IN VOGELVLUCHT
De belangrijkste onderdelen van versterkers en effectapparaten, en de verschillende soorten versterkers op een rij.
HOOFDSTUK 3. APPARATUUR KOPEN?
Wat het allemaal kost, nieuw of tweedehands kopen, en andere kooptips vooraf.
HOOFDSTUK 4. KNOPPEN EN AANSLUITINGEN
Over de knoppen, aansluitingen en andere voorzieningen die je op alle mogelijke apparaten aantreft, inclusief een korte uitleg over MIDI en digitale apparatuur.
HOOFDSTUK 5. WATTS, DECIBELS, OHMS, HERTZEN
Alles over wattages, impedanties en ander cijfermateriaal, zonder dat het een natuurkundeles wordt.
HOOFDSTUK 6. ALGEMENE TEST- EN LUISTERTIPS
De meeste tips in dit hoofdstuk kan je niet alleen voor versterkers, maar ook voor effectapparaten en microfoons gebruiken.
HOOFDSTUK 7. GITAARVERSTERKERS
Buizen of transistoren, wattages en kanalen, open of dicht…
HOOFDSTUK 8. BASVERSTERKERS
Hoeveel power heb je nodig, waarom kleine of grote speakers, wat doet een poort – en nog veel meer.
HOOFDSTUK 9. AKOESTISCHE VERSTERKERS
Speciale tips voor versterkers voor akoestische instrumenten.
HOOFDSTUK 10. KEYBOARDVERSTERKERS
Keyboardversterkers: niet alleen voor keyboards.
HOOFDSTUK 11. KLEINE PA-SYSTEMEN
Met een ‘zanginstallatie’ kan je ook elk ander instrument versterken.
HOOFDSTUK 12. EFFECTEN
De verschillende effecten, inclusief test- en aansluittips,
HOOFDSTUK 13. EFFECTAPPARATUUR
Over effectpedalen, multi-effecten en (modeling)voorversterkers.
HOOFDSTUK 14. MICROFOONS EN ELEMENTEN
Alles over dynamische en condensatormicrofoons, en over elementen voor akoestische instrumenten.
HOOFDSTUK 15. KABELS EN DRAADLOZE SYSTEMEN
Wat een kabel een goede kabel maakt, en wat je moet weten over draadloze systemen.
HOOFDSTUK 16. ONDERHOUD
Handige tips voor thuis en onderweg.
HOOFDSTUK 17. TERUG IN DE TIJD
Ruim honderd jaar in een paar honderd woorden.
HOOFDSTUK 18. MERKEN
Een heel korte kennismaking.
WOORDENBOEK EN INDEX
Wat is bi-amping, wat doet een DI-box en waar staat TRS voor? Dit woordenboek is meteen de index, zodat je alles gemakkelijk terug kan vinden.
TIPCODE-LIJST
Alle versterker- en effect-Tipcodes op een rij.
MEER WETEN?
Tijdschriften, boeken en websites voor wie nog meer weten wil.
BIJ DE HAND
Ruimte om alle gegevens van je spullen te noteren.
