In veel folders wordt bij elke klarinet opgegeven hoe wijd de buis vanbinnen is. Deze maat, de boring, heeft veel invloed op hoe een instrument klinkt en speelt.
Wijd of smal
De meeste klarinetten hebben een boring van tussen de 14,65 mm en 14,85 mm. Als je speelt, is dat kleine verschil veel groter dan het op papier lijkt. Je merkt meteen dat de klarinet met de wijdere boring makkelijker blaast. Een smalle boring geeft meer weerstand.
Wijd
Klarinetten met een echt wijde boring (tot 15 mm aan toe) worden vooral door beginners gebruikt, omdat ze dus makkelijker aanblazen. Ook jazzklarinettisten kiezen eerder voor zo’n boring: het kost meer lucht, maar je krijgt meer volume en een geluid dat wel groot, hard, vet, dik of brutaal genoemd wordt.
Smal
Voor een donkere, warme en meer ingehouden ‘klassieke’ klank kom je vaak bij een instrument met een smallere boring uit.
Per land
Welke boring het populairst is, verschilt per land. In Frankrijk kiezen ze meestal voor een smalle boring, Oostenrijkse klarinettisten hebben liever een vrij wijde boring, en in Amerika zitten ze er zo’n beetje tussenin, net als hier. Duitse klarinetten zijn er zowel met vrij smalle als met vrij wijde boringen.
Inches
Boringmaten worden vaak alleen maar in inches (") aangegeven. Omrekenen naar millimeters doe je door die maat met 25,4 te vermenigvuldigen. Een voorbeeld: 0,575" x 25,4 = 14,60 mm.
Cilindrisch
De buis van een klarinet is voor het grootste gedeelte overal even wijd: een klarinet heeft grotendeels een cilindrische boring. Op andere punten wordt de boring smaller, of juist wijder, zoals bijvoorbeeld bij de beker.
Luchtkolom
Hoe de boring precies verloopt, is heel belangrijk voor hoe een klarinet speelt en klinkt. Waarom? Als je blaast, laat het rietje de lucht in de klarinet trillen, en trillende lucht is geluid. Die trillende luchtkolom ‘maakt’ dus de klank van de klarinet. Het karakter van de klank van een klarinet hangt voor een heel groot deel af van de vorm van die luchtkolom – en die vorm is natuurlijk hetzelfde als de vorm van de boring.
Conisch
Onderaan wordt een klarinet steeds wijder. Daar heeft hij een conische boring. Dat conische deel begint meestal al ergens halverwege het onderstuk, en bij de beker zie je het natuurlijk het duidelijkst.
Omgekeerd conisch
Boven aan het bovenstuk wordt de buis meestal een bijna onzichtbaar beetje smaller (reverse cone). Dat geeft meer weerstand, en de klank wordt er iets donkerder, warmer, dieper en kleurrijker door. Een klarinet met een bovenstuk dat niet of nauwelijks smaller wordt, blaast heel makkelijk en heeft vaak een vrij heldere, open klank – net als bij een wijde boring.
Allerlei namen
Omdat die versmalling bovenin zo belangrijk is, kom je in folders en boeken allerlei woorden tegen die dat stukje van de boring beschrijven. Zo betekent lineair cone dat de buis gelijkmatig wijder of smaller wordt, en bij een dual taper gaat het in twee stappen (eerst wat sneller en dan wat langzamer, of andersom). Veel instrumenten hebben een polycilindrische of een polyconische boring: dan gaat het in drie of meer stapjes.
Meer, beter, rijker
Al die vaktermen zijn eigenlijk alleen voor klarinetbouwers echt belangrijk, en niet voor de bespelers. Tenslotte koop je een klarinet niet omdat hij de ene of de andere boring heeft, maar om hoe het instrument speelt en klinkt. Wel lees je in folders en advertenties natuurlijk van alles over de voordelen die bepaalde boringen zouden hebben, van meer volume tot een beter te sturen klank of een rijker geluid.
MEER WETEN?
Meer weten over de klank, het mechaniek en alle andere aspecten van je klarinet? Lees Tipboek Klarinet!
TIPCODES
Elk Tipboek dat in of na 2001 verscheen bevat 20 of meer Tipcodes. Deze unieke codes geven op www.tipbook.com toegang tot korte filmpjes en audiotracks waarmee je ook kan horen waar je in de Tipboeken over leest. En voorbeeld vind je op de website!
TIPBOEK KLARINET – INHOUD
De eerste hoofdstukken van elk Tipboek zijn vooral voor beginners bedoeld. In de daaropvolgende hoofdstukken wordt dieper op het instrument en alle toebehoren (stokken, snaren, mondstukken, strijkstokken, enzovoort) ingegaan. Daarna volgen een of meer hoofdstukken over stemmen, intoneren, onderhoud en aanverwante onderwerpen. De laatste hoofdstukken bieden korte achtergrondinformatie over familie, geschiedenis, bouw en merknamen.
HOOFDSTUK 1. EEN KLARINETTIST?
Donkere, warme tonen, of doordringende, felle; fluisterzacht of opeens heel hard spelen. Als klarinettist kan je dat allemaal, in klassieke muziek, jazz, volksmuziek en allerlei andere stijlen.
HOOFDSTUK 2. IN VOGELVLUCHT
Hoe heten de belangrijkste onderdelen van een klarinet, waar zitten ze, wat doen ze en hoe zien alt- en basklarinetten eruit?
HOOFDSTUK 3. LEREN SPELEN
Is klarinet leren spelen makkelijk of moeilijk, hoe vind je een goede leraar, hoe oud moet je zijn om klarinet te gaan spelen, en hoe zit het met oefenen?
HOOFDSTUK 4. KLARINET KOPEN?
Waarom de ene klarinet zoveel duurder is dan de andere, waar je voor betaalt, kopen of huren, nieuw of tweedehands, en andere kooptips vooraf.
HOOFDSTUK 5. EEN GOEDE KLARINET
Wat maakt een klarinet tot een goede klarinet? Een hoofdstuk vol kijk-, koop-, test-, speel- en luistertips.
HOOFDSTUK 6. MONDSTUKKEN, RIETBINDERS EN TONNETJES
Het mondstuk en het tonnetje zijn heel belangrijk voor hoe je klinkt en speelt, en ook de rietbinder doet daaraan mee.
HOOFDSTUK 7. RIETEN
Alles over rieten, van kiezen tot testen en bijwerken.
HOOFDSTUK 8. ERVOOR EN ERNA
Alles wat je voor en na het spelen moet doen als je je klarinet in topconditie wilt houden, inclusief stemmen en tips over accessoires en versterking.
HOOFDSTUK 9. ONDERHOUD
Naast het dagelijkse schoon- en droogmaken heeft elke klarinet af en toe extra aandacht nodig.
HOOFDSTUK 10. TERUG IN DE TIJD
De eerste klarinet had maar twee kleppen. Wat veranderde er allemaal in de afgelopen driehonderd jaar?
HOOFDSTUK 11. DE FAMILIE
Een kennismaking met de familieleden van de klarinet.
HOOFDSTUK 12. DE FABRIEK IN
Het bouwen van een klarinet en het maken van rietjes, stap voor stap.
HOOFDSTUK 13. DE MERKEN
Een overzicht van de belangrijkste klarinetmerken.
HOOFDSTUK 14. GROEPEN EN ORKESTEN
Een korte beschrijving van allerlei groepen en orkesten waar klarinettisten in kunnen spelen.
KLARINETTISTENWOORDENBOEK EN INDEX
Wat is een Klosé-klarinet, wat betekent ondersneden en waar zit de duodecimeklep? Dit woordenboek is meteen de index, zodat je alles gemakkelijk terug kan vinden.
MEER WETEN?
Informatie over tijdschriften, boeken en websites waar nog meer te lezen is, organisaties voor muzikanten, en de makers van de Tipboek-serie.
BIJ DE HAND
Ruimte om alle gegevens van je spullen te noteren.
